Το ποδόσφαιρο στο Λεκανοπέδιο

Στιγμιότυπα από την ιστορία του ποδοσφαίρου στο Λεκανοπέδιο της Αττικής από τις απαρχές της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών (Ε.Π.Σ.Α.) και όχι μόνον. Σωματεία, διοργανώσεις, αξιοσημείωτα και παράξενα. Σύλλογοι και παίκτες που έγραψαν τη δική τους ιστορία στις τοπικές κατηγορίες αλλά και στις Εθνικές κατηγορίες.

Τρίτη 28 Δεκεμβρίου 2010

Από το 1924 έως το 1928


Στις 23 Νοεμβρίου του 1924 η ΕΠΣ Αθηνών προχώρησε στη διεξαγωγή του 2ου πρωταθλήματος Αθηνών, με τη συμμετοχή εννέα συλλόγων, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δυο ομίλους. Στον πρώτο όμιλο την πρώτη θέση κατέκτησε ο Ατρόμητος Αθηνών, με δεύτερη την Αρμενική Ένωση (Αθηναϊκός, «Λένορμαν» και Αίαντας Αθηνών ήταν οι υπόλοιποι). Στο β’ όμιλο μετείχαν οι ισχυρότερες ομάδες της πρωτεύουσας:  ΠΑΟ, ΑΕΚ (νεοϊδρυθείσα), Απόλλων και το ιστορικό Γουδί, που μετρούσε ήδη 16 χρόνια ζωής! Ο ΠΑΟ υπερτέρησε και σύμφωνα με την προκήρυξη θα αναμετράτο με τον Ατρόμητο στους ημιτελικούς αγώνες. (Η ΑΕΚ με την Αρμενική αποτελούσαν το δεύτερο ζευγάρι).
Στον τελικό προκρίθηκαν οι δυο μεγάλοι του κέντρου, που έλυσαν τις διαφορές τους στις 8 Μαρτίου του 1925, με νικητή και πρωταθλητή Αθηνών τον Παναθηναϊκό (1-0).
Η επόμενη τοπική διοργάνωση ξεκίνησε το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και ολοκληρώθηκε στα τέλη Μαΐου του 1926, όταν την Ελλάδα κυβερνούσε η δικτατορία του ημίτρελου στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου!  Ο Παναθηναϊκός, ακαταμάχητος εκείνη την εποχή, κέρδισε το δεύτερο συνεχόμενο τίτλο του με 14 βαθμούς έναντι 13 του δεύτερου Απόλλωνα, εννέα της τρίτης στην τελική κατάταξη ΑΕΚ και οκτώ του Ατρομήτου. Οι υπόλοιπες τρεις ομάδες πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες. Ήταν ο Αθηναϊκός, η Αρμενική Ένωση και ο Αττικός Κολωνού, όπως πλέον είχε μετονομαστεί η «Λένορμαν».
Στα τέλη Νοεμβρίου ξεκίνησε η τέταρτη τοπική διοργάνωση χωρίς τον Αττικό που είχε υποβιβαστεί και στη θέση του τον ΠΟ Γουδίου. Οι τέσσερις πρώτοι των προκριματικών (ΑΕΚ, ΠΑΟ, Απόλλων και Ατρόμητος) προκρίθηκαν στα ημιτελικά, ενώ υποβιβάσθηκε η ουραγός Αρμενική. Μετά τους ημιτελικούς αγώνες, ΠΑΟ και ΑΕΚ ισοβάθμισαν με 5 βαθμούς έκαστος με αποτέλεσμα να διεξαχθεί τελικός αγώνας στο γήπεδο του ΠΑΟ που έληξε 1-1, στις 6 Ιουνίου του 1927.
Δυο εβδομάδες μετά ο τελικός επαναλήφθηκε στο ίδιο γήπεδο και ο Παναθηναϊκός επικράτησε 1-0 της ‘Ένωσης», φθάνοντας έτσι στον τρίτο συνεχόμενο τίτλο! 
 Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς, οι τρεις ισχυρότεροι σύλλογοι της χώρας (αρχικά ο Ολυμπιακός και για συμπαράσταση ο ΠΑΟ και η ΑΕΚ) αποχώρησαν λόγω προστριβών από την ΕΠΟ και προχώρησαν στην δημιουργία του «ΠΟΚ» ("Ποδοσφαιρικός Όμιλος Κέντρου" ή "Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός-Κωνσταντινουπολίτες"), στο οποίο σύντομα τους ακολούθησε και ο Απόλλωνας, εγκαταλείποντας με τη σειρά του τη διοργάνωση του 5ου πρωταθλήματος Αθηνών που έσπευσε να προκηρύξει εις αντίπραξη η Ομοσπονδία. Σε αυτή τη διοργάνωση έπαιξαν επίσης  οι Αίαντας, Αθηναϊκός, Αρμενική, Ατρόμητος και Γουδί. Τον τίτλο, στον μάλλον αυθαιρέτως ορισθέντα τελικό που έγινε μεταξύ Ατρόμητου και Γουδίου στο Ρουφ στις 20 Μαΐου του 1928, πήρε η ομάδα του Περιστερίου η οποία νίκησε με σκορ 4-3!
Η απουσία του ΠΟΚ ήταν αισθητή και έστρεψε τους φιλάθλους μαζικά στους αγώνες που διοργάνωναν ανεξάρτητα οι «μεγάλοι» του αθηναϊκού φουτμπόλ, προσκαλώντας μάλιστα και ξένες διάσημες ομάδες!

 Ωστόσο, ο Ατρόμητος Αθηνών μετείχε στη δεύτερη διοργάνωση του "πρωταθλήματος Ελλάδας" που κήρυξε η ΕΠΟ με συμμετάσχοντες τους τρεις πρωταθλητές Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης (η πρώτη διοργάνωση ήταν μάλλον συμβολική, με τους Πειραϊκό Σύνδεσμο και Άρη να δίνουν απλώς έναν  «τελικό» αγώνα στις 22 Αυγούστου 1923) και προκειμένου να διασκεδάσει έτσι  τις άσχημες εντυπώσεις απ’ την αποτυχία που σημείωσαν τα τοπικά πρωταθλήματα κέντρου. Ο Ατρόμητος κατετάγη μόλις τρίτος, με πρώτο τον Άρη Θεσσαλονίκης και δεύτερο τον Εθνικό Πειραιώς.
Τον Ιούλιο του 1928, η διοίκηση της ΕΠΟ μπροστά στον κίνδυνο της πλήρους απαξίωσης και ενώ προηγουμένως είχε φτάσει να καταγγείλει τους παρεκτραπέντες στη διεθνή ποδοσφαιρική ομοσπονδία (FIFA) στράφηκε στους συλλόγους που είχαν αποσχιστεί και έκανε δεκτά τα αιτήματά τους με αποτέλεσμα εκείνοι να επανενταχθούν στο δυναμικό της. Αποφασίσθηκε επίσης να προγραμματισθούν σε τακτική βάση οι κατηγορίες των τριών μεγάλων ποδοσφαιρικών ενώσεων και γενικά να οργανωθεί πιο αποτελεσματικά η διεξαγωγή των πρωταθλημάτων. Στην Αθήνα προκηρύχθηκε έτσι άμεσα, το 6ο τοπικό πρωτάθλημα, με τη συμμετοχή έξι σωματείων. Τα τρία ήταν οι σύλλογοι που επέστρεψαν (ΠΑΟ, ΑΕΚ, Απόλλων), οι άλλοι δυο το ζευγάρι του προηγούμενου τελικού (Ατρόμητος και Γουδί) και η έκτη ο νικητής αγώνων κατάταξης μεταξύ του ουραγού Αθηναϊκού και του πρώτου της δεύτερης κατηγορίας που ήταν η Ένωση Εμποροϋπαλλήλων. Αυτός ο κατάπτυστος κατά γενική ομολογία θεσμός, το να αναμετράται δηλαδή ο πρώτος της χαμηλότερης κατηγορίας με τον τελευταίο της υψηλότερης, λίγο αργότερα μονιμοποιήθηκε και με τον όρο «διαβάθμιση» αποτέλεσε μια απαίσια τροχοπέδη στην αγωνιστική  εξέλιξη πολλών άξιων ομάδων, οι οποίες έβλεπαν κόπους μιας ολόκληρης χρονιάς να καταρρέουν αναίτια αλλά και απολύτως άδικα!

  • Πηγή: "Η ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου 1894-1985" (Γιώργος Κουσουνέλος, Αθήνα 1985)

Δευτέρα 27 Δεκεμβρίου 2010

Οι απαρχές


Τον Ιανουάριο του 1924 ξεκίνησε στην Αθήνα (που τότε κατακλυζόταν από προσφυγικές γειτονιές) η τρίτη διοργάνωση πρωταθλήματος ποδοσφαίρου «κέντρου», υπό την αιγίδα της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδας (ΕΠΣΕ), με τη συμμετοχή οκτώ ομάδων.
Σε αντίθεση με την προηγούμενη χρονιά που το πρωτάθλημα διεξήχθη σε δύο ομίλους, το 1924 εφαρμόσθηκε ενιαίος όμιλος Αθηνών-Πειραιώς. Ωστόσο, τα προβλήματα που προέκυψαν στην πορεία, όπως και η δυσφορία των περισσότερων από τους αθηναίους εκπροσώπους για την εχθρική αντιμετώπιση της οποίας έτυχαν -όπως υποστήριξαν- εκ μέρος της διαιτησίας, είχαν σαν αναπόφευκτο αποτέλεσμα εκείνη  η διοργάνωση να μην ολοκληρωθεί ουσιαστικά ποτέ. Το πρωτάθλημα διακόπηκε πρόωρα, στις 30 Μαρτίου του ίδιου έτους και τρεις αγωνιστικές πριν την τυπική λήξη του, αφού οι τρεις (Παναθηναϊκός Α.Ο., Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης και Αθηναϊκός) από τους συνολικά πέντε συμμετέχοντες αθηναϊκούς συλλόγους  (Π.Ο. Γουδί και Πανιώνιος Γ.Σ.Σ. ήταν οι άλλοι δυο, ενώ από τον Πειραιά λάμβαναν μέρος οι Α.Π.Σ. Πειραιώς που ανακηρύχθηκε πρωταθλητής, Ο.Φ. Πειραιώς και Νεάπολη) είχαν ήδη αποχωρήσει διαμαρτυρόμενοι.
Στη συνέχεια, οι ΠΑΟ και Απόλλων αποχώρησαν από την ΕΠΣΕ και δημιούργησαν την Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών (ΕΠΣΑ),στην οποία τους ακολούθησαν ο Ατρόμητος Αθηνών (με έτος ίδρυσης το 1923), ο Πανιώνιος Σμύρνης, ο Αθηναϊκός Α.Σ.  (1917) και ο μόλις τότε ιδρυθείς Μίλων.
Έτσι, αναμενόμενο ήταν να προκηρυχθεί από τη νεοιδρυθείσα ΕΠΣΑ και το πρώτο πρωτάθλημα Αθηνών, που πραγματοποιήθηκε το χρονικό διάστημα από τις 20 Απριλίου έως και τις 8 Ιουνίου του 1924, με τον τελικό αγώνα μεταξύ των δυο ισοβαθμήσαντων Απόλλωνα και ΠΑΟ, ο οποίος βρήκε νικητή τον πρώτο με σκορ 1-0. Στο πρώτο εκείνο πρωτάθλημα είχαν μετάσχει ακόμη οι Αθηναϊκός, Μίλων και Πανιώνιος. Οι δυο τελευταίοι υποβιβάστηκαν (με τους νεοσμυρνιώτες να μην εμφανίζονται ξανά σε πρωτάθλημα την προπολεμική εποχή), ενώ χαρακτηριστική ήταν η απουσία της ΑΕΚ που ιδρυόταν εκείνο ακριβώς τον καιρό από Κωνσταντινουπολίτες πρόσφυγες.

Η μεγάλη περιπέτεια του αθηναϊκού ποδοσφαίρου μόλις είχε ξεκινήσει και το κουβάρι της θα ξετυλίγετο έκτοτε, σε μια αέναη, ιστορική πορεία που θα μαγέψει εκατομμύρια λάτρεις του, έως και τις μέρες μας. 

  • Πηγή: "Η ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου 1894-1985" (Γιώργος Κουσουνέλος, Αθήνα 1985)

Κυριακή 19 Δεκεμβρίου 2010

Πρωτάθλημα Α' κατηγορίας ΕΠΣΑ 1978-79

Το καλοκαίρι του 1978 είχαν συμπληρωθεί αισίως έντεκα περίοδοι διοργάνωσης πρωταθλημάτων της Α’ Κατηγορίας της ΕΠΣ Αθηνών με τη μορφή που γνωρίζουμε, δηλαδή σε δύο ομίλους οι πρωταθλητές των οποίων αγωνίζονται στο τέλος της σεζόν για τον τίτλο του υπέρ-πρωταθλητή της Κατηγορίας. Παράλληλα, η Ένωση Αθηνών, με τη λήξη εκείνης της χρονιάς προχώρησε στην σύνταξη πρακτικών σε νέα καλαίσθητη επίτομη έκδοση (αντί για τις δακτυλογραφημένες καταστάσεις των προηγουμένων ετών), τακτική που συνεχίζεται αδιαλείπτως έως και σήμερα.


Ωστόσο, παρά τις ελπιδοφόρες καινοτομίες, η νέα αγωνιστική χρονιά 1978-79 εξελίχθηκε σε μια ιδιαίτερα χρονοβόρα και κουραστική διαδικασία που διήρκεσε πάνω από 9 μήνες, αφού το πρωτάθλημα άρχισε την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου του 1978 για να ολοκληρωθεί στις 4 Ιουλίου, με τον αγώνα μπαράζ μεταξύ των τιτλούχων Αθηναϊκού Βύρωνα και Διαγόρα Δρυοπιδέων Αιγάλεω. Αιτία για τη μεγάλη αυτή καθυστέρηση στάθηκε η εκκρεμότητα με την επιβολή αποκλεισμού ή όχι στη Δόξα Βύρωνα, στο Β’ όμιλο, μια «περιπέτεια» που ξεκίνησε στις 3 Ιανουαρίου του 1979 και δεν διευθετήθηκε παρά μόνο έξι ολόκληρους μήνες αργότερα (!) Προβλήματα υπήρξαν ακόμη, στον ίδιο όμιλο, με την καθυστερημένη συμμετοχή του Ορφέα, η οποία υποχρέωσε την Αιγαλεώτικη ομάδα σε αγώνες Τετάρτη-Κυριακή μέχρι και τα τέλη Δεκεμβρίου, προκειμένου να καλυφθεί το χαμένο έδαφος των έξι πρώτων συναντήσεών της, που είχαν αρχικά αναβληθεί, λόγω του ότι δεν είχε παρθεί οριστική απόφαση για τη συμμετοχή ή όχι του Αστέρα Ζωγράφου στο Εθνικό Ερασιτεχνικό Πρωτάθλημα. Αντίθετα, ομαλά εξελίχθηκε η κατάσταση στον Α’ όμιλο.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Το Σάββατο 18 Μαρτίου του 1978 και ενώ το πρωτάθλημα στον Α’ όμιλο του Εθνικού Ερασιτεχνικού ήταν σε πλήρη εξέλιξη, συνελήφθη από αστυνομικά όργανα ο Ιωάννης Λαγκαδίτης, ο οποίος επιχειρούσε να δωροδοκήσει με 30.000 δραχμές τον ποδοσφαιριστή του Αγίου Ιερόθεου Ε. Τσιακούμη, προκειμένου ο τελευταίος να έχει μειωμένη αγωνιστική απόδοση στον αγώνα της επομένης ημέρας εναντίον του Αστέρα Ζωγράφου. Παρά το ότι η στενή σχέση του συλληφθέντα με τη διοίκηση του Αστέρα δεν κατέστη ποτέ δυνατό να αποδειχθεί 100% κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, η Διοικητική Ανακριτική Επιτροπή (Δ.Α.Ε.) της Γ.Γ. Αθλητισμού που αρμοδίως επιλήφθηκε της υπόθεσης, δια της 48/78 απόφασής της επέβαλε ποινή αφαίρεσης 10 βαθμών από την ομάδα του Ζωγράφου. Ωστόσο, στη συνέχεια ο Αστέρας προσέφυγε στο Συμβούλιο Επικρατείας (ΣτΕ), το οποίο με την 2332/78 απόφασή του εξαφάνισε την ποινή και επέστρεψε το φάκελο της υπόθεσης στη ΔΑΕ, που όφειλε έτσι να αποφανθεί εκ νέου, λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη και το σκεπτικό του ΣτΕ. Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης ήταν το επόμενο Ερασιτεχνικό Πρωτάθλημα (της περιόδου 1978-79) να ξεκινήσει την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 1978 με τον Αστέρα Ζωγράφου στη σύνθεση του Α’ ομίλου του, από τον οποίο όμως απουσίαζε ο Ορφέας Αιγάλεω που χωρίς την τιμωρία του Αστέρα και βάσει της τελικής βαθμολογίας 1977-78 υποχρεωνόταν σε υποβιβασμό, ενώ με την τιμωρία διασώζονταν. Αρχικά βέβαια, οι αγώνες και των δυο συλλόγων τόσο στο Ερασιτεχνικό, όσο και στην Α’ Κατηγορία της ΕΠΣ Αθηνών αναβάλλονταν, καθώς την Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου συζητήθηκε η υπόθεση στη ΔΑΕ. Την επομένη, η Επιτροπή ανακοίνωσε την απόφασή της, σύμφωνα με την οποία η ποινή της αφαίρεσης των 10 βαθμών διατηρούνταν και ως εκ τούτου το σωματείο του Ζωγράφου θα έπρεπε να υποβιβασθεί στην Α’ Αθηνών, διατηρουμένου στην ανώτερη κατηγορία του συλλόγου του Αιγάλεω! Μάλιστα, την Κυριακή 8 Οκτωβρίου –και ενώ ο Αστέρας διαμαρτύρονταν έντονα προς κάθε κατεύθυνση- ο Ορφέας έδωσε καθυστερημένα τον πρώτο του αγώνα εντός έδρας με αντίπαλο τον … Άγιο Ιερόθεο.

Την επόμενη Κυριακή (15/10/1978) δεν διεξήχθησαν αγώνες λόγω των Δημοτικών Εκλογών, αλλά τη Δευτέρα 16 Οκτωβρίου ανατράπηκαν όλα τα έως τότε δεδομένα: Όπως διευκρινίστηκε επισήμως, η ΔΑΕ ορθώς μεν διατήρησε την ποινή, ωστόσο οι σχετικές διατάξεις παρερμηνεύτηκαν καθώς στο άρθρο 63, παρ. 3 του Αθλητικού Νόμου 75/1975 ορίζονταν ότι «η οποιαδήποτε οριστική ποινή επιβάλλεται στο διεξαγόμενο ή ερχόμενο πρωτάθλημα» και όχι αναδρομικά, όπως έγινε στη συγκεκριμένη περίπτωση. Τελικά, με απόφαση της ΕΠΟ που ελήφθη την Πέμπτη 20 Οκτωβρίου του 1978 οι ομάδες Αστέρας Ζωγράφου και Ορφέας Αιγάλεω αλλάζουν αμοιβαία θέσεις, ενώ οι τυχόν αγώνες της πρώτης στην Α’ ΕΠΣΑ και της δεύτερης στο Εθνικό Ερασιτεχνικό ακυρώνονται οριστικά.

Παρόλα αυτά, ο Αστέρας (που μετέφερε πια στο Ερασιτεχνικό την ποινή αφαίρεσης των 10 βαθμών) έδωσε έναν ακόμη αγώνα στην Α’ Αθηνών και μάλιστα νικηφόρο το Σάββατο 21/10 (ο οποίος στη συνέχεια ακυρώθηκε) λόγω μη καθαρογραφής της απόφασης της ΕΠΟ, ενώ ο Ορφέας ξεκίνησε τις υποχρεώσεις του στην Α’ Αθηνών με καθυστέρηση ακόμη 22 ημερών, μόλις στην 7η αγωνιστική κατά του Ηφαίστου (από τον οποίο ηττήθηκε στο Περιστέρι με 1-0), «χρωστώντας» έτσι βάσει προγράμματος τα 6 πρώτα παιχνίδια του με αντιπάλους τους Αργυρούπολη, Νεάπολη, Δόξα Βύρωνα, Αλσούπολη, Α.Ο. Δάφνης και Ο.Φ. Χολαργού. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η μεγάλη αυτή εκκρεμότητα έλαβε οριστικά τέλος την Τετάρτη μεταξύ 12ης και 13ης αγωνιστικής, με την Αιγαλεώτικη ομάδα να έχει δώσει σε διάστημα μόλις 6 εβδομάδων ένδεκα επίσημους αγώνες (!)


Δεν είχαν προλάβει να …συνέλθουν οι φίλαθλοι από εκείνη την αναταραχή και πολύ σύντομα, συγκεκριμένα αργά το απόγευμα της Τετάρτης 3 Ιανουαρίου του 1979 ξέσπασε νέα …θύελλα! Όπως έγινε γνωστό από τη ΔΑΕ, αποφασίσθηκε ο υποβιβασμός της Δόξας Βύρωνα (που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν πρωτοπόρος στο Β’ όμιλο με 21 βαθμούς έναντι 19 β. του Χολαργού, 18 β. του Διαγόρα, 17 β. της Καλογρέζας και 16 β. του Μαρκό) στη Β' Κατηγορία, διότι παράγοντές της είχαν συλληφθεί επιχειρώντας να δωροδοκήσουν ποδοσφαιριστή του Χολαργού, πριν τον μεταξύ των δυο ομάδων αγώνα, που είχε διεξαχθεί στις 29 Οκτωβρίου 1978, στο πλαίσιο της 5ης αγωνιστικής και ο οποίος είχε τελικά λήξει ισόπαλος χωρίς τέρματα (0-0). Η Δόξα έκτοτε, κέρδιζε με σχετική άνεση στους περισσότερους αγώνες της, ωστόσο μια βαριά σκιά από την επικείμενη τιμωρία της, απειλούσε εκ νέου την ομαλή διεξαγωγή του πρωταθλήματος !

Έως και τρεις αγωνιστικές μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης, η ομάδα του Βύρωνα «πετούσε» από νίκη σε νίκη, έχοντας πιάσει τους 27 πόντους, ενώ την Κυριακή 17 Ιανουαρίου του 1979 (17η αγωνιστική) έμεινε στο 0-0 με τον ισχυρό Διαγόρα στην έδρα της. Ακολούθως ανακοινώθηκε επίσημα απόφαση της ΕΠΟ που την τιμωρούσε με αποκλεισμό από το πρωτάθλημα (μια ιδιαίτερα βαριά ποινή, που ουσιαστικά σήμαινε τον υποβιβασμό της) και έτσι η ομάδα του Αιγάλεω, με τη νίκη της την επόμενη Κυριακή στο τοπικό ντέρμπι με τον Ορφέα (2-0), βρέθηκε στην κορυφή με 25 βαθμούς σε 18 παιχνίδια. Καθώς πλέον δεν διεξάγονταν αγώνες της Δόξας και οι αντίπαλοί της έπαιρναν τους δυο βαθμούς «στα χαρτιά» ενώ από την ομάδα του Βύρωνα αφαιρούνταν λόγω μηδενισμού της, τον τίτλο διεκδικούσαν ο Διαγόρας και ο Ήφαιστος που την πρώτη αγωνιστική του δεύτερου γύρου (20η ημέρα- 4 Φεβρουαρίου του 1979) ισοβαθμούσαν στην κορυφή με 28 πόντους, ενώ στην τρίτη θέση ακολουθούσε η Καλογρέζα με 24 βαθμούς.

Στον αντίποδα, με το κλείσιμο του πρώτου μισού της περιόδου την «κούρσα» του χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα Α’ ομίλου οδηγούσε ο Αθηναϊκός (31 βαθμοί), με τους Αθηναΐδα (30 β.), Ηλιούπολη (27 β.) και Θρίαμβο Νέου Κόσμου (24 β.) να έπονται.

Σταδιακά, και ενώ το συγκρότημα του Βύρωνα στον Α΄ όμιλο επιδεικνύοντας μεγάλη σταθερότητα αύξανε τη διαφορά του από τους υπολοίπους, στο Β’ όμιλο η «μάχη» φούντωνε! Την 24η ημέρα ο Διαγόρας πέρασε μόνος πρώτος με 36 βαθμούς χάρις στη μεγάλη νίκη του μέσα στην Αγία Παρασκευή (4-1), ενώ υπερτερούσε του Ηφαίστου στα μεταξύ τους ματς με νίκη 2-1 στο Δημοτικό Στάδιο Αιγάλεω τη 2η αγωνιστική και ισοπαλία (1-1) στο Περιστέρι την 21η. Το «ντεμαράζ» επιτυχιών της ομάδας των Δρυοπιδέων συνεχίσθηκε αμείωτο έως και την 27η ημέρα, όταν υπέστη αναπάντεχη εντός έδρας ήττα από τα Πατήσια (2-3). Παρά την αποτυχία που ακολούθησε αμέσως μετά από το Παγκράτι στο γήπεδο της Νήαρ-Ήστ (1-0), ο Αιγαλιώτικος σύλλογος που προπονούσε ο Κώστας Κιούρκος διατηρούσε πάντα την πρωτοπορία στη βαθμολογία.

Την Κυριακή 8 Απριλίου η Δόξα Βύρωνα πραγματοποίησε την επανεμφάνισή της με νέο προπονητή τον Πρόδρομο Κυριακίδη και νίκη εκτός έδρας επί του Αττικού (1-0), αποθεωνόμενη από τους οπαδούς της καθώς το ΣτΕ στο οποίο είχε προσφύγει, την δικαίωνε, έστω προσωρινά. Με τη συμπλήρωση της 34ης αγωνιστικής (6 Μαΐου 1979) ο Αθηναϊκός έδειχνε βέβαιος πρωταθλητής, έξι ολόκληρους βαθμούς μπροστά από την Ηλιούπολη στον Α’ όμιλο, ενώ στο Β’ ο Ήφαιστος είχε μείνει πίσω από το Διαγόρα 4 βαθμούς. Την επόμενη Κυριακή ο Αθηναϊκός αύξησε σε 10 πόντους τον «αέρα» του από τον δεύτερο και (μαθηματικά) πανηγύριζε ήδη τον τίτλο, ενώ το Διαγόρα απειλούσε πλέον άμεσα η επανακάμψασα Δόξα, αφού υπολειπόταν αυτού κατά μόλις 6 βαθμούς, έχοντας όμως οκτώ αγώνες λιγότερους (!) Την Τετάρτη 16 Μαΐου (για την 36η μέρα) η ομάδα του Βύρωνα πιστοποίησε την ανωτερότητά της αποσπώντας το 1-1 μέσα στο Αιγάλεω, όμως η θέση της εξακολουθούσε να είναι ιδιαίτερα επισφαλής λόγω της εκκρεμούσας ποινής.

Με την επίσημη λήξη της περιόδου (27-5-1979), ο Αθηναϊκός αναδείχθηκε και τυπικά πρώτος στον Α’ όμιλο της Κατηγορίας με 62 βαθμούς σε 38 ματς και 13 ολόκληρους πόντους μπροστά από την Ηλιούπολη, ενώ για το Β’ όμιλο υπήρχαν δυο τελικές κατατάξεις. Η μία από αυτές, με τιμωρημένη τη Δόξα Βύρωνα, εμφάνιζε πρωταθλητή το Διαγόρα Αιγάλεω στους 58 βαθμούς και δεύτερο τον Ήφαιστο στους 50, ενώ η Δόξα ήταν στην τελευταία θέση με 21 βαθμούς. Η δεύτερη εκδοχή στηριζόταν σε πιθανή δικαίωση της Δόξας και την παρουσίαζε στη δεύτερη θέση με 53 βαθμούς (με 31 ματς), μόλις τρεις λιγότερους από τον πρωτοπόρο Διαγόρα που είχε ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του (38 παιχνίδια).

Έμελλε ωστόσο να περάσει ακόμη ένας ολόκληρος μήνας μέχρις ότου επισημοποιηθεί ο υποβιβασμός της Δόξας Βύρωνα, εν μέσω διαμαρτυριών της διοίκησής της που έβλεπε το στόχο της ανόδου στο Εθνικό Ερασιτεχνικό να καταστρέφεται ολοκληρωτικά.

Στις 4 Ιουλίου ολοκληρώθηκε και τυπικά το Πρωτάθλημα της Α’ Κατηγορία ΕΠΣ Αθηνών 1978-79 με τον καθιερωμένο αγώνα για την ανάδειξη του υπέρ-Πρωταθλητή. Στο παιχνίδι που δόθηκε στο Στάδιο της Καλλιθέας, ο Διαγόρας πήρε τον τίτλο στα πέναλτι επί του Αθηναϊκού, με 9-8 (κανονική διάρκεια και παράταση 1-1). Αμφότεροι, φυσικά, ανήλθαν στο Εθνικό Ερασιτεχνικό της περιόδου 1979-80, με την Αιγαλιώτικη ομάδα να φτάνει σε αυτό το επίτευγμα για πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα φορά στην ιστορία της.

Ιστορικό

Η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών (Ε.Π.Σ.Α.) ιδρύθηκε το 1924 και είναι επίσημα αναγνωρισμένη από την FIFA. Η ιστορία της ωστόσο ξεκινά το 1919 όταν ιδρύεται η Ε.Π.Σ. Αθηνών-Πειραιώς. Λόγω της μεγάλης αντιπαλότητας Αθήνας και Πειραιά που υπήρχε τότε, η ένωση διαλύθηκε και έτσι δημιουργήθηκαν οι Ε.Π.Σ. Αθηνών και Ε.Π.Σ. Πειραιώς.
Δομή πρωταθλημάτωνΤο πρωτάθλημα της Ε.Π.Σ.Α. απότελείται από τρεις κατηγορίες. Οι πρωταθλήτρια και δευτεραθλήτρια ομάδες της Α΄ κατηγορίας ανεβαίνουν σήμερα στη Δ΄ Εθνική. Να σημειωθεί ότι αρχικά η Α' κατηγορία διεξάγονταν σε έναν όμιλο, ενώ από το 1967-68 (κατόπιν αναδιάρθρωσης) αποτελείται από δυο ομίλους και ο (υπερ)πρωταθλητής αναδεικνύεται μετά από αγώνα μπαράζ μεταξύ των δυο πρωταθλητών ομίλων. Ο ηττημένος αυτού του αγώνα λογίζεται σαν δευτεραθλητής της Α' κατηγορίας Αθηνών.
Η συνήθης σύνθεση των πρωταθλημάτων της ένωσης έχει ως εξής:
  • Α΄ κατηγορία: 32 ομάδες (δύο όμιλοι των 16)
  • Β΄ κατηγορία: 48 ομάδες (τρεις όμιλοι των 16)
  • Γ΄ κατηγορία: 43 ομάδες (τρεις όμιλοι των 14 ή 15)
Η Α' Αθηνών ποδοσφαίρου αντρών είναι η πρώτη κατηγορία της ΕΠΣΑ.

Σύνθεση-ρόλος της Α' κατηγορίας
Έως και την περίοδο 1958-59 η Ά Κατηγορία Αθηνών περιελάμβανε στη σύνθεσή της τις κορυφαίες ομάδες της Αθήνας (ΠΑΟ, ΑΕΚ, Πανιώνιο, Απόλλωνα Αθηνών, Φωστήρα, Αστέρα Αθηνών, Αθηναϊκό, Αιγάλεω) ενώ από το 1960 και μετά απώλεσε σημαντικό μέρος της αίγλης της, αφού οι περισσότερες από τις προαναφερόμενες ομάδες προκρίθηκαν για την Α' Εθνική και αργότερα τη Β' Εθνική.

Τις πρώτες τρεις χρονιές (1959-60 έως και 1961-62) η Α' Αθηνών αποτέλεσε ουσιαστικά έναν προκριματικό όμιλο για την είσοδο σε ένα τουρνουά (μια μορφή Β' Εθνικής) που θα οδηγούσε στην Α' Εθνική ενώ από το 1962-63 που δημιουργήθηκε η μόνιμη Β' Εθνική, η τοπική κατηγορία υποβαθμίσθηκε περισσότερο. Ωστόσο, από το 1966 οι πρώτοι της βαθμολογίας της Α' κατηγορίας κέρδιζαν το δικαίωμα συμμετοχής σε περιφερειακό τουρνουά (γνωστό τότε σα "Γ' Εθνική" ή "Ερασιτεχνικό") το οποίο διεξαγόταν σε ομίλους, για την άνοδο στην Β' Εθνική.

Από το 1968 και μέχρι σήμερα οι όμιλοί της είναι δύο και οι δύο πρωταθλήτριες δίνουν αγώνα μπαράζ για την ανάδειξη του υπερπρωταθλητή (άτυπος τίτλος). Το 1977 καταργήθηκε το προκριματικό τουρνουά και δημιουργήθηκε το Εθνικό Ερασιτεχνικό Πρωτάθλημα και οι πρωταθλητές της Α' ΕΠΣΑ λάμβαναν μέρος σε αυτό. Το ίδιο συνέβαινε και μετά τη μετονομασία του Εθνικού Ερασιτεχνικού σε Δ' Εθνική κατηγορίαΠεριφερειακό Πρωτάθλημα) με την επισήμανση πως κάποιες ελάχιστες φορές χρειάσθηκαν για αυτό προκριματικοί αγώνες (θα τα δούμε αναλυτικά κατά την παρουσίαση των σεζόν)

Να σημειωθεί ακόμη, ότι τα τελευταία χρόνια ως Ά Αθηναϊκή κατηγορία λογίζεται επίσης και η πρώτη κατηγορία των νεοϊδρυθεισών ένώσεων Δυτικής Αθήνας (Ε.Π.Σ.Δ.Α.-2003) και Ανατολικής Αθήνας (Ε.Π.Σ. ΑΝ.Α.-2004) των οποίων οι πρωταθλήτριες ομάδες ανέρχονται επίσης στη Δ' Εθνική.

Πρόκριμα για τον Πανελλήνιο τίτλο
Έως και την αγωνιστική περίοδο 1958-59, οι πρώτες τρείς ή τέσσερις ομάδες της τελικής βαθμολογίας της Ά Αθηνών έπαιρναν "εισιτήριο" για την τελική φάση του λεγόμενου πρωταθλήματος Ελλάδας, μαζί με τις αντίστοιχες ομάδες από τις Ενώσεις Πειραιώς και Θεσσαλονίκης και μερικούς επαρχιακούς συλλόγους που προκρίνονταν μέσω ειδικού τουρνουά.
Δυναμικότητα της Α' ΑθηνώνΑντιλαμβάνεται ο καθένας πόσο σπουδαία ήταν η κατάκτηση κάποιας από τις πρώτες θέσεις, αφού τα σωματεία είχαν έτσι τη δυνατότητα να ξεφύγουν από πολύμηνη αγωνιστική απραξία αλλά και να διεκδικήσουν τον Πανελλήνιο τίτλο. Να σημειωθεί ότι η Α' Αθηνών ήταν η δυσκολότερη από κάθε άλλη τοπική κατηγορία, καθώς οι σύλλογοι που την απάρτιζαν ήταν σαφώς ισχυρότεροι τόσο από τους αντιστοίχους του Πειραιά (αν εξαιρεθεί ο ΟΣΦΠ και ο Εθνικός, όσο και από εκείνους της Θεσσαλονίκης (πλην ΠΑΟΚ).
Από πολλούς μάλιστα έχει υποστηριχθεί ότι οι Αθηναϊκές ομάδες έφθαναν σχεδόν εξουθενωμένες (λόγω μεγάλου ανταγωνισμού αλλά και έλλειψης των σημερινών προπονητικών υποδομών) στην τελική φάση, σε αντίθεση με τον Ολυμπιακό (που ήταν πιο ξεκούραστος) και έτσι ίσως να εξηγείται η "μονοκρατορία" των τίτλων από τους Πειραιώτες στη δεκαετία του '50, σε συνδυασμό του τι συνέβει όταν δημιουργήθηκε η Α' Εθνική κατηγορία.

Πρωταθλητές (της Α' κατηγορίας ΕΠΣΑ)
Πριν την καθιέρωση των εθνικών κατηγοριών

Σαιζόν Πρωταθλητής
1924  Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1925  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1926  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1927  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1928  Α.Π.Σ. Ατρόμητος Αθηνών
1929  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1930  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1931  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1932  Π.Ο. Γουδί
1933  Π.Ο. Γουδί
1934  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1935 Διεκόπη
1936  Α.Ο. Αστέρας Γκύζη
1937  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1938  Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1939  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1940  ΑΕΚ
1941 Διεκόπη λόγω κήρυξης του ελληνοϊταλικού πολέμου.
1941-45 Δεν διεξήχθη λόγω της κατοχής και των "Δεκεμβριανών"
1946  ΑΕΚ
1947  ΑΕΚ
1948  Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1949  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1950  ΑΕΚ
1951  Πανιώνιος
1952  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1953  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1954  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1955  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1956  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1957  Παναθηναϊκός Α.Ο.
1958  Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1959  Παναθηναϊκός Α.Ο.

Μετά την καθιέρωση των εθνικών κατηγοριών
Σαιζόν Πρωταθλητής
1960 Α.Ο. Αιγάλεω
1961 Α.Ο. Αιγάλεω
1962 Α.Π.Σ. Ατρόμητος Αθηνών
1963 Α.Ο. Ηλυσιακός
1964 Π.Α.Ο. Καλογρέζας
1965 Α.Ε. Χαλανδρίου
1966 Α.Π.Ο. Αττικός
1967 Α.Ο. Πετράλωνα
1968 Γ.Σ. Ίκαρος Αθηνών
1969 Γ.Σ. Καλλιθέα
1970 Α.Ο. Αχαρναϊκός
1971 Α.Ο. Ηλυσιακός
1972 Α.Ο. Ηλυσιακός
1973 Αστέρας Ζωγράφου
1974 Π.Α.Ο. Θρίαμβος Αθηνών
1975 Π.Α.Ο. Άγιος Δημήτριος
1976 Γ.Σ. Καλλιθέα
1977 Π.Α.Ο. Άγιος Δημήτριος
1978 Π.Α.Ο. Ρουφ
1979 Α.Σ. Διαγόρας Αιγάλεω
1980 Αθηναΐς Κυψέλης
1981 Α.Ο. Αγίου Ιεροθέου
1982 Γ.Σ. Ηλιούπολης
1983 Χαραυγιακός
1984 Γ.Σ. Μαρκό
1985 Α.Ο. Βουλιαγμένης
1986 Ο.Φ. Χολαργού
1987 Α.Ο. Ακράτητος
1988 Γ.Σ. Ηλιούπολης
1989 Α.Π.Σ. Κεραυνός Κερατέας
1990 Α.Π.Ε. Αγίας Ελεούσας
1991 Α.Π.Ε. Αγίας Ελεούσας
1992 Α.Ο. Αγίας Παρασκευής
1993 Α.Π.Ο. Αττικός
1994 Α.Ο. Αγίου Ιεροθέου
1995 Ολυμπιακός Λιοσίων
1996 Γ.Σ. Ηλιούπολης
1997 Α.Ο. Ακράτητος
1998 Αστέρας Ζωγράφου
1999 Α.Ο. Ηλυσιακός
2000 Α.Π.Ε. Αγίας Ελεούσας
2001 Ηλυσιακός Α.Ο.
2002 Α.Ο. Τερψιθέας
2003 Αθηναΐς Κυψέλης
2004 Α.Ο. Αγίας Παρασκευής
2005 Α.Ο. Σούρμενα
2006 Γ.Σ. Αγίων Αναργύρων
2007 Παράδεισος Αμαρουσίου (1ος Όμιλος)-Ολυμπιακός Λιοσίων (2ος Όμιλος)
2008 ΑΟ Πεύκη (1ος Όμιλος)-Βριλήσσια (2ος Όμιλος)
2009 Ελπιδοφόρος Ν.Κηφισιάς (1ος Όμιλος)-Πέρα Κλουμπ (2ος Όμιλος)
2010 Περιστέρι (1ος Όμιλος)-Ήφαιστος Περιστερίου (2ος Όμιλος)

  • Πηγή: H ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, 1895-1985, Γεώργιος Κουσσουνέλος (1985)

Στον αέρα το ιστορικό αρχείο της ΕΠΣ Αθηνών!

Καλωσορίζουμε κάθε φίλο και λάτρη του αθηναϊκού ποδοσφαίρου, σε έναν ιστότοπο αφιερωμένο στο μεγάλο πρωτάθλημα της πρωτεύουσας. Σε μια διοργάνωση που κρατούσε αμείωτο το ενδιαφέρον των ποδοσφαιρόφιλων του κέντρου από τα μέσα της δεκαετίας του '20 έως και την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, αλλά και στη μεταπολεμική εποχή, από το 1945 μέχρι το 1959, ώσπου η δημιουργία της Α' Εθνικής να της αφαιρέσει την παλαιότερη αίγλη.

Ωστόσο ακόμη και τότε, το ιδιαίτερο χρώμα των αθηναϊκών πρωταθλημάτων διατηρήθηκε. Θα ξαναζήσουμε βήμα-βήμα όλη την ιστορική πορεία, από τις αρχικές μουδιασμένες προσπάθειες μέχρι τη μετέπειτα εξέλιξη. Θα παρακολουθήσουμε την τύχη των ομάδων της ΕΠΣΑ στα κορυφαία πρωταθλήματα, αλλά και τις περιφερειακές επιτυχίες τους στα διάφορα προκριματικά τουρνουά.

Με σύμβουλο μια περιορισμένη βιβλιογραφία, αλλά με μπόλικο μεράκι και αγνή διάθεση, σας προσκαλούμε να μας συντροφεύσετε στο ταξίδι. Μιας Αθήνας άλλων εποχών, τότε που οι δάφνες και οι βιολέτες στόλιζαν τις όμορφες αυλές των σπιτιών στις γειτονιές, που η καθε μια τους διέθετε ένα ξεχωριστό αθλητικό σύλλογο, το καμάρι της περιοχής. Με ποδοσφαιριστές το λεβέντη γιο της γειτόνισας, τον παληκαρά ανηψιό του καλού φίλου, τα δικά τους παιδιά. Που μάτωναν για τη φανέλα σε καιρούς αλλοτινούς, πιο ζεστούς και πιο αθώους και σίγουρα περισσότερο ρομαντικούς.

Όσο η μπάλα θα κυλά στο τερέν, τόσο οι αναμνήσεις θα μένουν ζωντανές. Για κείνους που τα έζησαν και για όσους λαχταρούν να μάθουν...